Ενόχλησε πολλούς το τραγούδι, και για πολλούς και διάφορους λόγους.
Βασικά, επειδή η επίμαχη λέξη(«Πουτάνα(στην ψυχή)»), βρίσκεται στον τίτλο, και, κατόπιν, για αρκετές και διάφορες αφορμές(μέινστριμ ταυτότητα του τραγουδιστή, χώροι εμφανίσεών του, είδος κι ύφος ρεπερτορίου του κλπ.), καθότι, μην ξεχνάμε, ποτέ, πως οι «γκρινιάρηδες κριτές - γραφιάδες» προέρχονται από το «εντεχνοκουλτουριάρικο στρατόπεδο», το οποίο, είναι τόσο «δημοκρατικό και προοδευτικό», όπου ότι, το διαφορετικό, δεν τους είναι αρεστό, δεν πρέπει, να υπάρχει, ή, τουλάχιστον, να μην προβάλλεται(σας θυμίζει κάτι;!), μπας και σκανδαλιστεί κανένας πιστός(τους) και παραστρατήσει.
Τα ντύνουν, εντέχνως, δε, όλα αυτά, με εξηγήσεις κι αναλύσεις, στις οποίες όμως, η λογική κι η πρακτική των «δύο μέτρων και δυο σταθμών» πάει σύννεφο!
Καταρχάς, απ’ το ρεμπέτικο, και τη συνέχειά του, το λαϊκό μας τραγούδι, δεν λείπουν οι βωμολοχίες, σε στίχους ή σε τίτλους(«Άσπρα μούρα, μαύρα μούρα/ είσαι μια παλιοχαμούρα» - «Σκύλα με έκανες και λιώνω»/ Μάρκος Βαμβακάρης). Δεν χρειάζεται, να το ανοίξω, εδώ και τώρα, αυτό το τεράστιο θέμα, απλά, έκανα, την ελαχιστότατη νύξη, για να ξέρουμε, ότι το θέμα βωμολοχία στο τραγούδι, έχει προϊστορία και ρίζες στη λαϊκότητά μας.
Κι αυτό συνεχίστηκε, σε λαϊκά τραγούδια και τις επόμενες δεκαετίες, με εξαίρεση τις περιόδους λογοκρισίας.
Αφήνω, φυσικά, έξω απ’ το σχόλιό μου αυτό, τα σατιρικά τραγούδια(Χάρρυ Κλυνν, Πανούσης κ.ά.), καθώς και τα σύγχρονα χιπ – χοπ, τα οποία βρίθουν βωμολοχιών.
Τραγούδια με βωμολοχικούς στίχους ή τίτλους, υπάρχουν και στο λεγόμενο έντεχνο κι έντεχνο ροκ είδος. Και καλά κάνουν! Αυτά, όμως, δεν ενοχλούν; Γιατί δεν σχολιάζονται απαξιωτικά; Προτάσσεται, φυσικά, η δικαιολογία ότι εδώ έχουμε να κάνουμε με στίχο ποιότητας και ποιητικής κουλτούρας(μεγάλη κουβέντα … που πάντως, δεν ισχύει, τσουβαλιαστά, σε όσους, στεγάζονται στο έντεχνο … τσαρδί) κι άρα έχει συγκεκριμένο λόγο και σκοπό, ενώ, του άλλου «στρατοπέδου», είναι ποταπά, και γράφονται για να προκαλέσουν το … κέρδος …
![]() |
Εγώ λέω, πως το κάθε τι, πρέπει να κρίνεται, ξεχωριστά. Αλήθειες και ψέματα, υπάρχουν ένθεν κι ένθεν. Και φαίνεται αυτό! Ας πάψουν λοιπόν να υπερασπίζονται των ημετέρων(τα φιλαράκια τους!) και να την κάνουν γαργάρα, ενώ να καταγγέλλουν, ομοθυμαδόν, τους «απέναντι». Κι αυτιά και νοημοσύνη διαθέτουν οι συνειδητοποιημένοι ακροατές.
Να δώσω, για παράδειγμα, και μερικά, από μνήμης, πασίγνωστα, σε όλους, τραγούδια - πασίγνωστων και σπουδαίων καλλιτεχνών - που δεν ανήκουν στα λαϊκά, που, πάντα, ακούγονταν, στα νυχτερινά κέντρα, και έχουν βωμολοχίες(σε τίτλους και στίχους), έτσι τυχαία, χωρίς χρονολογική σειρά, και σχολαστικές πληροφορίες(δεν είναι αυτός ο σκοπός μου εδώ) :
Διονύσης Σαββόπουλος «Το χειμώνα ετούτο»(είμαι 16άρης σας γαμώ τα λύκεια)
Διονύσης Σαββόπουλος «Κωλοέλληνες»
Αφροδίτη Μάνου «Μια μέρα μιας Μαίρης(Μαίρη Παναγιωταρά)»(να μου πιάνει και τον κώ(λο))
Αφροδίτη Μάνου «Τα λεφτά ή τη ζωή σου»(μαλάκας)
Μελίνα Τανάγρη «Βυζάκια έξω λοιπόν»
Ελένη Βιτάλη «Η κιβωτός»(βαράγαν μα(λακία))
Λαυρέντης Μαχαιρίτσας – Γιώργος Νταλάρας «Διδυμότειχο blues»(αγχωμένη μαλακία)
Διονύσης Τσακνής – Γιώργος Νταλάρας «Νοέμβρης ‘91»(κουφάλες)
Βασίλης Παπακωνσταντίνου «Ευτυχώς»(πουτάνες)
Βασίλης Παπακωνσταντίνου «Όταν γυρίσω θα τους γαμήσω»
Φοίβος Δεληβοριάς «Η υβρεοπομπή»(παρέλαση όλων των νεοελληνικών βωμολοχιών)
Στέλλα Γαδέδη – Ευσταθία «Τα σιρόπια»(πουτάνα, καριόλα, πηδήξου)
Λαυρέντης Μαχαιρίτσας «Γιάννης κερνάει»(πούστης)
Αφοί Κατσιμίχα «Τα τραγούδια είναι κάπως»(πουστιά, μαλακία)
Θανάσης Παπακωνσταντίνου «Ο καντηλανάφτης»(κώλος)
Θανάσης Παπακωνσταντίνου – Σωκράτης Μάλαμας «Φάλτσος χρησμός»(κώλος)
Καταλαβαίνει, νομίζω, ο καθένας, πως όλα τα θέματα αυτά, που πραγματεύονται τα παραπάνω τραγούδια, θα μπορούσαν να μιλήσουν – ποιητικά - για το θέμα, χωρίς ούτε μια βωμολοχία. Η βρισιά είναι ίδιον του λαϊκού προφορικού λόγου, του κάθε λαού, και χρησιμοποιείται στα γραπτά, όταν κάποιος θέλει να τους προσδώσει λαϊκότητα, αυθεντικότητα, προφορικότητα και ζωντάνια. Σαφώς μπορεί να τους χρησιμοποιήσει κι ένας λογοτέχνης ή ποιητής, πού έχει καταφέρει να σπάσει τους κυρίαρχους «κανόνες» του σιναφιού του, και του «ακαδημαϊκού κατεστημένου». Έχει συγκεκριμένο, ρόλο, σκοπό και λειτουργία η βωμολοχία λοιπόν, ειδικά, μάλιστα, από έναν στιχουργό, στην, κατεξοχήν, λαική τέχνη, που είναι το τραγούδι. Οπότε, ερχόμαστε στο αρχικό, σκεπτικό μου, σημασία δεν έχει η «καταγωγή», αλλά ο σκοπός και το αποτέλεσμα.
Το συγκεκριμένο, λοιπόν, τραγούδι, εμπεριέχει, λαϊκή αλήθεια, κι είναι λαϊκή έκφραση υπαρκτή, που την χρησιμοποιεί η συντριπτική πλειοψηφία στο λόγο της. Στο θέμα του τραγουδιού δένει απόλυτα, και πολύ λογικά μπήκε τίτλος, αφού αποτελεί το ρεζουμέ του(χίλιες φορές να ήσουνα μια πόρνη αληθινή /
μα είσαι το χειρότερο, πουτάνα στην ψυχή). Να διευκρινίσω, εδώ, ότι ο χαρακτηρισμός, κι η εν λόγω συμπεριφορά, δεν αφορά μόνο τις γυναίκες, αλλά, φυσικά, και τους άντρες. Απλά, τα περισσότερα λαϊκά τραγούδια, είναι γραμμένα από την αντρική σκοπιά. Αρά, νομίζω, πως δεν υφίσταται θέμα φεμινιστικό – ρατσιστικό.
Κατάληξη(μου) : ας σταματήσει αυτός ο «μίζερος πόλεμος» στο τραγούδι κι αυτή η «κουλτουριάρικη γκρίνια», δες τε το κάθε πράγμα στη ζωή, το κάθε τραγούδι, απ’ όπου στο διάβολο κι αν προέρχεται, κι άσχετα ποιος το λέει(ο Οικονομόπουλος, που δεν μου αρέσει!) στη μοναδικότητά του, στην αλήθεια του και στην ψυχή του(αν υπάρχουν).
Κι αυτή η «Πουτάνα» έχει ψυχή!
Πουτάνα στην ψυχή»
Στίχοι :Μανδηλάρης Παναγιώτης
Μουσική : Παρασκευόπουλος Δημήτρης
Ψέμα και υποκρισία και εγωισμός
ο δικός σου χαρακτήρας σκάρτος και φθηνός
ψέμα και υποκρισία, ένοχη ψυχή
μέσα στις πληγές τις δέκα άλλη μια κι εσύ
Χίλιες φορές να πούλαγες το άδειο σου κορμί
λιγότερη για σένα θα ένοιωθα ντροπή
χίλιες φορές να ήσουνα μια πόρνη αληθινή
μα είσαι το χειρότερο, πουτάνα στην ψυχή
Ψέμα και υποκρισία και εγωισμός
όλα μέσα σου κρυμμένα ήταν δυστυχώς
μια ζωή αχαριστία και χωρίς θεό
ούτε οίκτο δεν αξίζεις ούτε σεβασμό